آیا تجربه کرده اید که اگر با این روش گوش شما باز نشود چه گوش دردی در انتظار شما خواهد بود؟ آیـا تـاکنون فـکر کرده اید که چرا وقتی هواپیما ارتفاع کم می کند بچه ها بی قرار می شوند و گریه می کنند. مشکل گوش شایع ترین شکایت پزشکی مسافران هواپیماست. این ناراحتی ها معمولاً ساده و جزئی است و موقتاً با گرفتگی و درد همراه است.

گوش از سه قسمت تشکیل شده است که عبارتند از:

گوش بیرونی: لاله گوش و کانال گوش مجموعاً گوش بیرونی را تشکیل می دهند. کانال گوش بن بستی است که به پرده گوش ختم می شود.

گوش میانی: پرده گوش و استخوانچه های گوش به علاوه فضای پشت پرده گوش، گوش میانی را تشکیل می دهند. این قسمت از گوش نسبت به تغییرات زیاد فشار محیط می تواند آسیب پذیر باشد.

گوش داخلی: منطقه ای است که سلول های عصبی شنوایی و تعادلی را در خود جای داده است.

گوش و فشار هوا

گوش میانی، عامل مشکلات گوش، حین سفر است. گوش میانی به شکل حفره ای در داخل استخوان گیجگاهی است که نسبت به تغییرات فشار محیط حساس و آسیب پذیر است.

گوش میانی از طریق لوله ای به نام شیپور استاش به حلق راه پیدا می کند. لوله استاش که حالت ارتجاعی دارد در حالت معمول جداره هایش روی یکدیگر خوابیده است. هنگامی که فشار داخل حلق زیاد شود مثل هنگام بلع یا زور زدن، این فشار جدار لوله استاش را از همدیگر باز کرده و هوا به گوش میانی می رسد. لازم است بدانید که بهترین حالت پرده گوش وقتی است که فشار دو طرف پرده گوش با یکدیگر (یعنی با فشار محیط اطراف) برابر باشند.

هر چه از سطح زمین بالاتر برویم فشار هوا کمتر می شود. پس به هنگام صعود هواپیما فشار محیط کمتر از فشار گوش میانی می شود که در افراد سالم افزایش فشار گوش میانی از طریق شیپور استاش مستهلک می شود تا فشار دو طرف پرده گوش برابر شود. به هنگام نزول هواپیما، موارد ذکر شده برعکس می شود؛

یعنی فشار محیط به تدریج افزایش می یابد و در نتیجه فشار گوش میانی کمتر از فشار محیط می شود که برای جبران، باید شیپور استاش باز شده و از طریق حلق به پشت پرده گوش هوا رسانده و فشار دو طرف پرده را یکسان کند.

سرماخوردگی شایع ترین علت مسدود شدن شیپور استاش است. عفونت سینوس ها و آلرژی بینی نیز جزو علل شایع انسداد استاش هستند. به عبارت ساده تر می توان گفت که گرفتگی بینی باعث گرفتگی گوش هم می شود. به دلیل اینکه لوله استاش کودکان باریک تر از بزرگسالان است انسداد شیپور استاش بیشتر نزد کودکان دیده می شود.

به هنگام مسافرت هوایی گاهی اوقات فشار محیط شدیداً تغییر پیدا می کند. برای اینکه راحت تر باشیم باید شیپور استاش این قابلیت را داشته باشد که مکرراً باز شده و فشار هوای پشت پرده گوش را با فشار محیط یکسان کند. این امر به ویژه هنگامی صدق می کند که هواپیما در حال فرود آمدن است.

در واقع هر موقعیتی که در آن ارتفاع یا فشار هوا سریعاً تغییر کند برای گوش مشکل ساز خواهد بود. شما ممکن است این حالت را به هنگام سوار شدن بر آسانسور یا شیرجه زدن به قسمت های عمیق استخر تجربه کرده باشید. خلبانان و غواصان برای فائق آمدن بر مشکلات فوق آموزش می بینند. شما نیز می توانید از آن آگاهی داشته باشید.

چگونه کیپی گوش خود را برطرف کنیم؟

به هنگام بلع، عضله ای فعال می شود که این عضله شیپور استاش را نیز باز می کند. وقتی شما آدامس می جوید یا آب نباتی می مکید، ناخودآگاه تولید بزاق شما و در نتیجه دفعات بلع شما بیشتر می شود و این امر به ویژه به هنگام بلند شدن و کم کردن ارتفاع هواپیما برای گوش ها مفید است. خمیازه از آدامس جویدن هم بهتر است. در طول کم کردن ارتفاع و نشستن هواپیما سعی کنید نخوابید زیرا فردی که خوابیده است آب دهانش را قورت نمی دهد.

اگر بلع کردن و خمیازه کشیدن، کیپی گوش شما را برطرف نکرد اقدامات زیر را انجام دهید:

مرحله اول: سوراخ های بینی خود را با دستتان بسته نگه دارید.

مرحله دوم: با دهانتان دم عمیقی انجام داده و هوا را در سینه خود حبس کنید.

مرحله سوم: دهان خود را ببندید و با استفاده از عضلات دهان خود سعی کنید هوا را از بینی خارج کنید، به طوری که با مقاومت انگشت شست و اشاره خود روبه رو شوید.

وقتی که صدای تق بلندی را بشنوید نشان دهنده این است که عمل شما موفقیت آمیز بوده است. ممکن است به هنگام نزول هواپیما لازم باشد این عمل را چندین بار تکرار کنید.

روشن است که نوزادان و کودکان کم سن و سال قادر نیستند به روش فوق گوش خودشان را باز کنند اما اگر آنها مشغول مکیدن سرشیشه یا پستانک باشند همان نتیجه حاصل خواهد شد. لذا به هنگام نزول هواپیما کودک خود را بیدار نگهدارید و سعی کنید با خوراندن شیر یا غذا از بروز مشکلات گوش وی جلوگیری کنید.

هشدارهایی که باید جدی بگیرید

به هنگام زور زدن و وارد آوردن فشار به گوش توجه داشته باشید که فشار بیش از حد می تواند باعث بروز مشکلاتی جدی برای گوش شود.

اگر دچار سرماخوردگی، عفونت سینوس ها یا حساسیت بینی هستید بهتر است که مسافرت هوایی خود را تا برطرف شدن موارد فوق به تعویق بیندازید.

اگر شما اخیراً تحت عمل جراحی گوش قرار گرفته اید از جراح خودتان در مورد اینکه نخستین زمانی که می توانید مسافرت هوایی داشته باشید سؤال کنید.